"Letersi: "Gjithçka për të njohur një grua"!&

nga **genti** Mon Apr 30, 2007 6:34 am

Amos Oz:I kujtohet gjithnjë drita e abazhurit rozë që vinte nga dhoma e prindërve. Yehuda Arieh Klausner, një shkrimtar i zakonshëm në Jerusalem, punonte deri vonë, i bindur se e shkruara ishte qëllimi i jetës së tij. Amos nuk ka si ta harrojë fytyrën e shqetësuar të të atit, flokët gjithnjë jo në rregull dhe pantallonat kafe që vishte në librari.
Dhe fjalët e së ëmës kur ktheheshin bashkë për në apartament pasi kishin mbyllur librarinë se "Ti nuk duhet të bëhesh si babai, ti nuk duhet t‘i dashurosh librat". Por Amos nuk e dëgjoi Fanian, mamanë e tij, ai eci padashur në gjurmët dhe librat e të atit, edhe pse fytyrës së tij të çuditshme edhe sot nuk ka mundur t‘i japë një shpjegim. Por librat të çorientojnë. Amos është i bindur për këtë. Por ndryshe nga i ati që nuk mundi të përballonte thelbin e tyre, duke u dehur nga magjia që rrëfimet që gjente në libra depërtonin në trupin e tij, Amos ishte i kujdesshëm. Ai do të bëhej një shkrimtar duke i zotëruar librat, duke mos i lënë ato të drejtojnë mendjen e tijâ€¦ të jesh shkrimtar në Jerusalem nuk është diçka e lehtë. Pavarësisht se natyra dhe njerëzit të ofrojnë diçka që nuk mund ta gjesh në vende të tjera, sërish letërsia ndihet disi e përjashtuar nga ajo çfarë ndodh në botën e madhe. Amos mundi ta thyente këtë rregull dhe e pa Izraelin si tokën ku mund ta ndërtonte më mirë kështjellën e nisur nga i ati. Shkrimet e tij të para nisën pikërisht aty, në atë studio ku biblioteka e madhe ruante në ca sirtarë, ditarët e shkruar mbrëmjeve nga babai. Nuk ka rëndësi se sa vlenin për letërsinë e shkruar deri në ato momente në Izrael ato ditarë. Djaloshi që i ngjante në fytyrë burrit që dikur kishte rendur të bëhej shkrimtar nga kjo studio, kërkonte të bënte një letërsi tjetër. Ai do të ulej në këtë studio më shumë pas moshës 12 vjeç, në ato kohë ku e mbyste vetminë pas vdekjes të së ëmës me fletët mbi të cilat rëndonte stilolapsi nga dora që i dridhej. Humbjen e së ëmës ai do ta pasqyronte në romanin "Një histori dashurie dhe errësirë". Vetmia mund të thuhet se ka shoqëruar jetën e Amos. Në moshën 15 vjeç, ai do të adoptohet nga familja Huldai, fëmija i parë i të cilëve është Ron dhe sot është kryebashkiak i qytetit të Tel Avivit. Në këtë kohë ai ndryshoi emrin në Oz, që do të thotë "fuqi" në gjuhën e hebrenjve. Por pavarësisht jetës "së vetmuar" brenda tij, ashtu si shkrimtari e pranon, ai arriti të bëhej një nga emrat më të njohur të Jerusalemit, disa herë kandidat për çmimin "Nobel". Dhe gjithë këtë sukses, gjithë këtë rrugë të palëkundur drejt artit, ai ia dedikon asaj biblioteke të të atit. Por kujtimet për familjen, Amos nuk di t‘i rrëfejë më mirë se në libra, ku në jetët e personazheve që ka ndërtuar ka futur elemente të jetës së tij. Është e pashmangshme thotë ai, që një shkrimtar t‘i largohet asaj çfarë rrethon jetën e tij. Tashmë, ai vazhdon të jetojë në qytetin e Aradit të Izraelit dhe është profesor në Universitetin Ben Gurion të Negev. Shpesh është i pranishëm në shtypin botëror me esetë dhe shkrimet e tij, veçanërisht mbi çështjen e konfliktit Izrael-Palestinë. Është autor i shumë veprave dhe mes tyre: "I njëjti det", "Kutia e zezë", "Majkëlli im", "Fima"/////////////, "Në tokën e Izraelit", "Kundër fanatizmit", etj. Por Oz nuk është aktiv vetëm në letërsi. Shkrimtari, fytyra e të cilit tashmë është përshkruar nga disa rrudha të lehta dhe flokët të ngjashëm me letrat e bardha, është i dashuruar dhe pas shtypit. Ndoshta të jetuarit në një vend si Izraeli e ka bërë të jetë gjithnjë koherent ngjarjeve dhe të japë opinione të ndryshme për atë çfarë shqetësonte vendin e tij. Ai rregullisht publikon shkrime mbi subjekte të politikës, literaturës dhe paqes. Ai ka shkruar shumë për gazetën izraelite të punës "Davar" dhe (që nga rënia e Davar në 1990-ës) për Yedioth Ahronoth. Në anglisht, stili i tij jo fiction është paraqitur në disa vende, si New York Review of Books. Kritika e quan atë si një prej shkrimtarëve, stili letrar i të cilëve studiohet në mënyrë të tërësishme (fondamentale) nga studiuesit letrarë. Tek Universiteti Ben Gurion në Negev një koleksion special është formuar, i cili shqyrton atë dhe punën e tij. Amos Oz është konsideruar në vitet e fundit si një nga kandidatët më seriozë për të marrë çmimin "Nobel" në letërsi. Ai ka marrë "Çmimin Izraelit" në kategorinë e letërsisë në 1998.

Në punët e tij, Amos Oz ka prirje për të prezantuar protagonistët. Pak kritik, ai nuk lë jashtë vështrimeve të tij analitike fenomenet që shoqërojnë botën e sotme. Në vështrimin e tij, konflikti mes Izraelit dhe Palestinës nuk është luftë feje apo kulture apo traditash, por një mosmarrëveshje pronash, të cilat mund të zgjidhen vetëm nga një kompromis i dhimbshëm. I përkthyer në më shumë se 30 gjuhë, Oz është një nga emrat më potentë në Izrael. Shkrimtari që nisi të publikonte në moshën 22 vjeçe sot është autor i 450 artikujve të mprehtë, të cilët shpesh kanë ngjallur debate në botën ku jeton. I diplomuar në Psikologji, ai shprehet se të shkruarit është mënyra më e mirë se si mund ta përdorë diplomën. Psikologjia është arti që shpjegon të gjitha impulset që orvaten në botën e sotme dhe ajo çfarë ai krijon në letër vjen në formën më perfekte falë njohjes dhe perceptimit të thellë që ai u bën situatave. Babai i një vajze që ndoqi studimet për histori dhe sot është profesore e njohur në Haifa University, Oz, vijon jetën e tij prej shkrimtari, gjithnjë i tërhequr në "Kështjellën e tij disi të vetmuar", por aq i pranishëm në shtyp kur njerëzit kanë nevojë për të. "Letërsia është një botë që nuk mund të shkëputet prej meje, një botë ku qëndroj me aq dëshirë", rrëfehet ai. Një nga librat e tij më të lexuar është "Të njohësh një grua", një rrëfim që jep atë çfarë orvatet në mendjen e një burri kur kërkon të njohë një grua. Një libër që Oz, e ka bërë duke ndjekur historitë e tij në kërkim të një gruaje.

marre nga gazeta "shqip"

Shenuar nga noa_al ditën E djele, 29 Prill 2007 [i][b]